ΛΑΪΚΗΣ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗΣ ΙΚΑΡΙΑΣ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ
Συμπατριώτισσες – συμπατριώτες,
Πριν τοποθετηθούμε σχετικά με την νεότερη εξέλιξη στο θέμα διαχείρισης απορριμμάτων στην Ικαρία θέλουμε να θυμίσουμε συνοπτικά ορισμένα βασικά σημεία της διαδρομής του ζητήματος που καθόρισαν την στάση της Τ.Α Ικαρίας μέχρι σήμερα. Οι ΟΤΑ της Ικαρίας τα τελευταία χρόνια ( από το 2005 κυρίως ) αναπτύξαν έντονη δραστηριότητα στο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων έτσι ώστε αυτή να γίνεται και με περιβαλλοντικά αποδεκτό τρόπο και χωρίς το αυξημένο κόστος από αυτή την δραστηριότητα να μετακυλιεται στους κατοίκους του νησιού μας.
Να αναφερθούμε σε μερικές από τις ενέργειες της Τ.Α και πιο συγκεκριμένα των τριών ΟΤΑ Ικαρίας, και ειδικότερα σε τρία καθοριστικά σημεία . Α ) Οι Δήμοι ήταν ο μόνοι φορείς που είχαν καταθέσει πρόταση την διεκδικούσαν ενιαία και δεν είχαν θέσει κανένα εμπόδιο σε όλη την διαδικασία της δημιουργίας υποδομών ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων, χωρίς να υπολογίσουν το λεγόμενο πολιτικό κόστος. Πρακτική που δυστυχώς δεν έχουν ακολουθήσει οι υπόλοιποι αυτοδιοικητικοί –υπηρεσιακοί φορείς , καθώς και η πλειονότητα των πολιτικών φορέων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κατασκευή του ΧΥΤΥ Ικαρίας, όπου η υπόθεση βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2001.
Έχουν εκπονηθεί 5 διαχειριστικές μελέτες που για διαφόρους λόγους (κυρίως μικροπολιτικούς και υπηρεσιακούς) μέχρι και σήμερα δεν έχουν εφαρμοστεί, με αποτέλεσμα να μην έχει ακόμα αρχίσει η κατασκευή του ΧΥΤΥ Ικαρίας. Σε αυτή την υπόθεση βέβαια συνέβαλαν (αξιοποιώντας το θεσμικό πλαίσιο) τόσο οι υπηρεσιακοί παράγοντες (Περιφέρεια π.χ ) όσο και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση που μέχρι σήμερα διαχειριζόταν την υπόθεση. Οι μόνοι φορείς που δεν έβαλαν κανένα εμπόδιο σε αυτή την υπόθεση όλα τα προηγούμενα χρόνια ήταν οι Δήμοι της Ικαρίας, που όχι μόνο αποδέχτηκαν τις διαχειριστικές μελέτες αλλά κατήγγειλαν και τον ανασταλτικό ρόλο υπηρεσιών (πχ Εφορεία βυζαντινών Αρχαιοτήτων ) που ουσιαστικά ακύρωναν σε προηγούμενη φάση την δημιουργία του ΧΥΤΥ.
Σήμερα πιστεύουμε πως πρέπει να καθοριστεί συγκεκριμένα η στάση του δήμου Ικαρίας σχετικά με την αντιμετώπιση της νέας εμπλοκής που αφορά την εκ νέου γνωμοδότηση εφορείας αρχαιοτήτων (εξέλιξη που πληροφορηθήκαμε από την ΕΡΑ Β. Αιγαίου και ζητάμε από την πλειοψηφεια διευκρινήσεις για αυτό) καθώς επίσης και στην διαφαινόμενη πρόθεση κάποιων κατοίκων των όμορων οικισμών για προσφυγή στο ΣΤΕ. Τέλος πρέπει να γίνει καθαρό αν ο σχεδιασμός που υπάρχει σε εξέλιξη μέχρι σήμερα θα υποστηριχθεί και από το νέο Δ.Σ Ικαρίας, γιατί υπάρχουν ραδιοφωνικές δηλώσεις (στην ΕΡΑ Β. Αιγαίου) του κύριου δήμαρχου «περί εξέτασης από μηδενική βάση» του όλου θέματος.
Β ) Στην υπόθεση βέβαια της διαχείρισης των απορριμμάτων ρόλο παίζει και ο τρόπος διαχείρισής τους, δηλαδή κατά πόσο εφαρμόζονται σύγχρονες μέθοδοι διαχείρισης περιβαλλοντικά και οικονομικά αποδεκτές. Σε αυτή την υπόθεση καθοριστικό ρόλο παίζει η ανακύκλωση των υλικών, δυστυχώς όμως η εφαρμοζόμενη πολιτική των κυβερνήσεων έχει διαμορφώσει μια συγκεκριμένη κατάσταση, με την εκχώρηση αυτής της ουσιαστικής αρμοδιότητας στο ιδιωτικό κεφάλαιο με τους νόμους που από κοινού ψήφισαν και εφάρμοσαν.
Νόμοι που είχαν ως αποτέλεσμα αντί να προχωρήσει η δημιουργία ενός εθνικού οργανισμού που θα έχει τη ευθύνη για το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων και δράσεων ανακύκλωσης σε ολόκληρη τη χώρα και σε όλες τις κατηγορίες των υλικών, ουσιαστικά το μόνο που έκαναν ήταν να καθορίσουν τους κανόνες για την εκχώρηση αυτής της καθοριστικής για τη διαχείριση των απορριμμάτων υπόθεσης σε εταιρικά σχήματα που λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, συνδέοντας με αυτόν το τρόπο την επέκταση της ανακύκλωσης με το προσδοκώμενο κέρδος των εταιρικών σχημάτων.
Αυτή η πρακτική είναι ο κύριος λόγος που δεν προχωράει ουσιαστικά ο σχεδιασμός προγραμμάτων και δράσεων ανακύκλωσης σε όλη την χώρα.
Αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής ήταν και τα προβλήματα που αντιμετώπισε η Τ.Α της Ικαρίας στη προσπάθεια της να δημιουργήσει υποδομές και δίκτυο συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών στους 3 Δήμους του νησιού.
Η προσπάθεια της τοπικής αυτοδιοίκησης της Ικαρίας ξεκίνησε το 2005 και συστηματικότερα το 2006 όταν από κοινού και οι 3 Δήμοι απευθύνουν πρόταση συνεργασίας σε εκείνα τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων που διαχειρίζονται τις δραστηριότητες ανακύκλωσης των υλικών που αποτελούν το μεγαλύτερο πρόβλημα για την Ικαρία. Ε.Ε.Α.Α (Υλικά Συσκευασίας) – Ανακύκλωση Συσκευών (Ηλεκτρικά – Ηλεκτρονικά απόβλητα) – Ε.Δ.Ο.Ε (Οχήματα τέλους ζωής).
Δυστυχώς όμως μέχρι και σήμερα παρουσιάζονται σοβαρές δυσκολίες στην ουσιαστική συνεργασία με την Ε.Ε.Α.Α καθιστώντας ουσιαστικά την όλη προσπάθεια της Τ.Α της Ικαρίας προβληματική . Γνωρίζετε ασφαλώς πως στον δήμο Αγίου Κηρύκου και στον δήμο Ευδήλου από τον Ιούνιο του 2009 έχει ξεκινήσει η διαλογή στην πηγή ανακυκλώσιμων υλικών (Χαρτί/ αλουμίνιο /πλαστικό). Η συλλογή γίνεται με εξοπλισμό που έχει αγοραστεί από την τοπική Αυτοδιοίκηση και της υπηρεσίες καθαριότητας και μέχρι σήμερα έχουν απομακρυνθεί από το νησί αρκετοί τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών (χαρτί, πλαστικό, αλουμίνιο ). Ωστόσο υπάρχουν προβλήματα στην αποτελεσματικότερη υλοποίηση αυτής της δράσης γιατί η Ε.Ε.Α.Α έβαζε συνεχώς εμπόδια ( Τεχνικής και νομικής φύσεως ) στην διαδικασία υπογραφής συμβάσεων με τους ΟΤΑ της Ικαρίας , με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται σοβαρές δυσκολίες στην προώθηση των προς ανακύκλωση υλικών στην Αττική και την τελική τους διάθεση (Μέχρι σήμερα φυλάσσονται στις αποθήκες των δήμων αρκετοί τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών σε δέματα, δημιουργώντας είδη πρόβλημα χωρητικότητας). Επίσης να τονίσουμε πως την ίδια στιγμή στην Ικαρία εφαρμόζονται δραστηριότητες που αφορούν την ανακύκλωση των ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών αποβλήτων, από τους ΟΤΑ και το πιστοποιημένο σύστημα (Σύστημα που υπέγραψε συμβάσεις παραχωρώντας και εξοπλισμό και συμβάλλοντας στο λειτουργικό κόστος με ένα ποσό ανά τόνο) . Χαρακτηριστικά να σας ενημερώσουμε πως μέσα στον 2010 μόνο από τον Δήμο Αγίου Κηρύκου έφυγαν έξι κοντεινερ με απόβλητα αυτού του είδους.
Σε ότι αφορά την δράση της ανακύκλωσης που εφαρμοζόταν στους 2 δήμους αξίζει να τονιστεί πως ήταν οι μοναδικοί ίσως δήμοι στην χώρα που υλοποιούσαν αυτή την υπηρεσία στην ουσία και όχι για εντυπωσιασμό , χωρίς να μεταφέρουν αυτό το σοβαρό κόστος στους δημότες μέσα από τα ανταποδοτικά τέλη . Αντιθέτως διεκδικούσαν πόρους για τον αναγκαίο εξοπλισμό από το κράτος και τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης , διεκδικούσαν από το κράτος και τα συστήματα την οικονομική συμβολή τους στο λειτουργικό κόστος των δήμων για την ανακύκλωση .
Παράλληλα ήταν οι μοναδικοί δήμοι στην χώρα που διεκδικούσαν σε όλα τα μέτωπα (ΤΕΔΚ- ΚΕΔΚΕ – Υπουργεία – Συστήματα ) μια διαφορετική πολιτική για να μπορεί να υλοποιείται η ανακύκλωση από τους δήμους χωρίς την σύμπραξη με το ιδιωτικό κεφαλαίο.
Για τα προβλήματα αυτά είχαν γίνει από την Τ.Α της Ικαρίας συγκεκριμένες παρεμβάσεις τόσο προς τα συναρμόδια υπουργεία όσο και στους λοιπούς εμπλεκομένους φορείς (Συστήματα-ΤΕΕ-ΕΕΔΣΑ) καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις που αφορούν την τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου και την θέσπιση οικονομικής ενίσχυσης των ΟΤΑ μέσω της ΕΕΑΑ, θέμα για το οποίο καμιά αναφορά δεν υπάρχει στην πρόσφατη τροποποίηση του σχετικού νομού (Ν. 2939/2001). Αυτό κατά την άποψη μας δεν είναι ένα τεράστιο λάθος η στην καλύτερη των περιπτώσεων μια σοβαρότατη παράλειψη, αλλά μια πολύ συγκεκριμένη πολιτική επιλογή που συνειδητά έκανε και η σημερινή κυβέρνηση .
Όλα αυτά γίνονται την ίδια στιγμή που η σημερινή κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στο νομοσχέδιο για τις ΑΠΕ συμπεριέλαβε ειδική διάταξη για την επιδότηση της καύσης απορριμμάτων στο όνομα της πράσινης ανάπτυξης « Βαφτίζοντας » ανανεώσιμη πηγή ενέργειας μια ακριβή και επικίνδυνη τεχνολογία ικανοποιώντας το αίτημα των επιχειρηματιών που επί χρόνια προσπαθούν να εισάγουν την καύση απορριμμάτων στην Ελλάδα . Χαρακτηριστικό για το πόσο αναγκαία είναι αυτή η παρέμβαση (οικονομική συμβολή της ΕΕΑΑ στο λειτουργικό κόστος αυτής της νέας αρμοδιότητας των ΟΤΑ) είναι οι απόψεις και οι προτάσεις του ΤΕΕ σχετικά με το θέμα (Ημερίδα «Η κοινωνία της ανακύκλωσης - Παρόν και προοπτικές στην Ελλάδα» 25/6/2008) που προσδιορίζουν το λειτουργικό κόστος αποκομιδής των συλλεγομένων υλικών συσκευασίας, το οποίο επιβαρύνονται οι δήμοι, σε 210€/τόνο Αστικών Στερεών Αποβλήτων. Αξίζει να αναφέρουμε πως οι προτάσεις της Τ.Α της Ικαρίας πριν την κατάθεση του προς ψήφιση σχεδίου νομού όχι μόνο δεν ελήφθησαν υποψιν αλλά ούτε καν απαντηθηκαν ποτέ , αποδεικνύοντας πως η περίφημη διαβούλευση στην οποία η σημερινή κυβέρνηση έδωσε τόσο μεγάλη δημοσιότητα δεν είναι τίποτα άλλο από μια προσχηματική διαδικασία .
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να οδηγείται ουσιαστικά η τοπική Αυτοδιοίκηση όλης της χώρας στο να υποχρεώσει τους πολίτες να πληρώσουν για μια δράση για την οποία έχουν ήδη πληρώσει ( μέσω των αγορών από τις εταιρίες προϊόντων που χρηματοδοτούν την Ε.Ε.Α.Α ), ευθύνες για αυτό έχουν βέβαια και οι αιρετοί εκείνοι που αποδέχονται αυτή την πολιτική και την εφαρμόζουν αδιαμαρτύρητα, αιρετοί που δυστυχώς σήμερα είναι πλειοψηφια στην χώρα και έχουν πολύ συγκεκριμένη πολιτική στήριξη (όλοι πιστεύω πως γνωρίζουμε από ποιους) .
Το κυρίαρχο στοιχείο λοιπόν που καθόρισε την μέχρι σήμερα εξέλιξη στο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων και καθορίζει και τις μελλοντικές εξελίξεις είναι η εφαρμοζόμενη πολιτική των κυβερνήσεων η οποία πρέπει κατά την άποψη μας να αλλάξει σε κατεύθυνση που θα εξασφαλίζει τα ακόλουθα .
à Την άμεση Χωροθέτηση από την κυβέρνηση (Συναρμόδια υπουργεία - Περιφέρεια όπως έγινε π.χ στην Αττική) των χώρων και των εγκαταστάσεων επεξεργασίας και ταφής των απορριμμάτων, χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς, με βάση τεκμηριωμένες επιστημονικοτεχνικά μελέτες, χωρίς πολιτικές σκοπιμότητες, με όρους διαφάνειας και συμμετοχής όλων των εμπλεκομένων φορέων.
à Να διασφαλιστούν άμεσα , με ευθύνη και δαπάνες του κράτους, οι πόροι που απαιτούνται για την εκτέλεση των έργων που προβλέπονται από τους περιφερειακούς σχεδιασμούς.
à Να καλυφθούν τα κενά που υπάρχουν ακόμη στη νομοθεσία διαχείρισης των αποβλήτων, στη βάση εξυπηρέτησης των πραγματικών αναγκών και όχι των επενδυτικών προσδοκιών και των άλλων συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου
Σχετικά με την αντιμετώπιση της κατάστασης σήμερα
Σε ότι αφορά το ζήτημα της παύσης λειτουργίας των ΧΑΔΑ, πιστεύουμε πως ο τρόπος που μπαίνει το ζήτημα γίνεται μόνο και μόνο για να είναι η απερχόμενη Γ.Γ της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου συνεπής στις νομικές δεσμεύσεις που έχει η χώρα απέναντι στην Ε.Ε χωρίς να προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα αντιμετώπισης του τεραστίου αυτού προβλήματος που να ανταποκρίνονται στις πραγματικές συνθήκες των νησιωτικών κοινωνιών και τις πραγματικές ανάγκες των νησιών μας.
Θα έπρεπε να γνωρίζει από την συνεχή ενημέρωση που είχε τα τελευταία χρόνια από την Τ.Α Ικαρίας, ότι ο κάθε ΧΑΔΑ στις δημοτικές ενότητες, έχει μικρή χωρητικότητα και δεν είναι αντικειμενικά σε θέση να καλύψει τις ανάγκες όλης της Ικαρίας.
Το ζήτημα παύσης λειτουργίας των ΧΑΔΑ από την απερχόμενη Γ.Γ της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου δεν τίθεται για πρώτη φορά, όμως πρώτη φορά τόσο απροκάλυπτα και αποσπασματικά πάρθηκε απόφαση για παύση λειτουργίας ενός ΧΑΔΑ συγκεκριμένης δημοτικής ενότητας χωρίς να ληφθεί παράλληλα κανένα μέτρο για την τελική διάθεση των απορριμμάτων της δημοτικής ενότητας αυτής. Οι προηγούμενες νουθεσίες από την απερχόμενη Γ.Γ της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου δεν βρήκαν ανταπόκριση από την Τ.Α Ικαρίας γιατί πολύ απλά δεν υπήρχε η δυνατότητα να οδηγηθούν τα απορρίμματα όλης της Ικαρίας σε ένα μόνο από τους τρεις ΧΑΔΑ που λόγω της μικρής χωρητικότητας τους δεν ήταν
και δεν είναι αντικειμενικά σε θέση να καλύψουν τις ανάγκες όλης της Ικαρίας.
Συνεπώς διαφωνούμε με την εφαρμογή μιας ανεδαφικής απόφασης που αντιμετωπίζει αποσπασματικά το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων εξυπηρετώντας κυρίως επικοινωνιακές σκοπιμότητες. Προτείνουμε στο Δ.Σ να αποφασίσουμε να συνεχισθεί η λειτουργία των τριών ΧΑΔΑ της Ικαρίας μέχρι του οριστικού κορεσμού τους, παράλληλα να επιμείνουμε να υλοποιηθεί η κατεύθυνση που δόθηκε από την υφυπουργό εσωτερικών κυρία Τζαγκρη (όπως μας ενημέρωσε ο κύριος δήμαρχος) σχετικά με προώθηση των απορριμμάτων της Ικαρίας σε ΧΥΤΑ άλλης διαχειριστικής ενότητας, μέχρι την δημιουργία του ΧΥΤΥ Ικαρίας. Πρόταση που προϋποθέτει την τροποιηση του ΠΕΣΔΑ Β. Αιγαίου και την διασφάλιση των αναγκαίων πόρων για την προμήθεια του απαιτούμενου εξοπλισμού (ΣΜΑ, Κοντεινερ, οχήματα, κλπ) , πόρους που πρέπει να διεκδικήσουμε από τους συναρμοδίους φορείς(ΥΠ.ΕΣ.Α & Η.Δ / ΥΠΕΚΑ ).
Σχετικά με τον ΧΥΤΥ Ικαρίας εμείς προτείνουμε στο Δ.Σ να επιμείνουμε στην ολοκλήρωση των διαδικασιών στην σημερινή προτεινόμενη θέση για την οποία έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία Χωροθέτησης, έχουν εκδοθεί οι σχετικές περιβαλλοντικές άδειες (ΜΠΕ), η θετική γνωμοδότηση του Νομαρχιακού συμβουλίου και εκκρεμεί πλέον η τελική απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ) για να προχωρήσουμε στην ένταξη του έργου στο ΕΣΠΑ (ΠΕΠ Νήσων Αιγαίου και Κρήτης) και εν συνέχεια στην πολυπόθητη έναρξη κατασκευής του ΧΥΤΥ Ικαρίας .
Τέλος σε ό,τι αφορά την δράση της ανακύκλωσης προτείνουμε την επέκταση της σε όλο το νησί, λειτουργία της υπηρεσίας να είναι ουσιαστική και όχι για εντυπωσιασμό , χωρίς παράλληλα να μεταφερθεί αυτό το σοβαρό κόστος στους δημότες μέσα από τα ανταποδοτικά τέλη. Να συνεχισθεί η διεκδίκηση πόρων για τον αναγκαίο εξοπλισμό από το κράτος και τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, να συνεχισθεί η διεκδίκηση από το κράτος και τα συστήματα της οικονομικής συμβολής τους στο λειτουργικό κόστος των δήμων για την ανακύκλωση.
